Τα αιφνιδίως καταργηθέντα προγράμματα σπουδών Ιστορίας δεν είχαν προλάβει να δοκιμαστούν πιλοτικά. Στη χώρα μας, με τη σισύφεια παράδοση στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στο μάθημα της Ιστορίας και όχι μόνο, δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό και, φοβάμαι, δεν θα είναι η τελευταία, όσο ο πολιτικός παράγων θα διαθέτει το προνόμιο να αποφασίζει τι, πώς και από ποιους θα διδάσκεται.
Η επιστημονική επιτροπή και η ομάδα των εκπαιδευτικών, λαμβάνοντας υπόψη τις χρόνιες αδυναμίες του μαθήματος και τη στερεοτυπική, πλέον, αποστροφή των μαθητών γι’ αυτό, επιχειρήσαμε να φέρουμε το ιστορικό παρελθόν πιο κοντά στον κόσμο και στα ενδιαφέροντα των παιδιών. Θέτοντας ως θεμελιώδες κριτήριο την παραδοχή ότι απευθυνόμαστε στο παρελθόν αναζητώντας απαντήσεις στα αγωνιώδη ερωτήματα που γεννά το παρόν, εμπλουτίσαμε τη διδακτική ύλη με θεματικές που αρδεύονται από την κοινωνική και πολιτισμική ιστορία, από την ιστορία των ιδεών, του κοινωνικού φύλου, της καθημερινής ζωής, της παιδικής ηλικίας, της εργασίας, της τεχνολογίας, της υγείας κ.λπ. Ταυτόχρονα, θελήσαμε να ανοίξουμε τις πόρτες του σχολείου σε νέα πεδία της Ιστορίας και των κοινωνικών επιστημών, τα οποία μας παρέχουν τα μεθοδολογικά εργαλεία να εστιάσουμε στα ιστορικά βιώματα των ανθρώπων και των κοινοτήτων τους, ξεφεύγοντας από τις απρόσωπες μάζες των παραδοσιακών ιστορικών αφηγήσεων: τοπική ιστορία, μικροϊστορία, προφορική ιστορία, δημόσια ιστορία, σπουδές της μνήμης και του τραύματος κ.ά.
Επίσης, για πρώτη φορά αντιμετωπίσαμε ως ενιαία οργανική οντότητα τις βαθμίδες της σχολικής εκπαίδευσης, από τη Γ΄ Δημοτικού έως τη Β΄ Λυκείου (η Γ΄ Λυκείου δεν ήταν, δυστυχώς, στον σχεδιασμό της προηγούμενης ηγεσίας). Για να γίνει κατανοητό πόσο σημαντική είναι αυτή η προγραμματική αντίληψη, αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι μέχρι σήμερα η μία βαθμίδα ακυρώνει την άλλη και όλες μαζί ακυρώνονται από τις Πανελλαδικές Εξετάσεις: οι εκπαιδευτικοί στο Δημοτικό ζητούν από τα παιδιά να παπαγαλίζουν για να αντεπεξέλθουν αργότερα στις «απαιτήσεις» του Γυμνασίου, ενώ το ίδιο συμβαίνει στο Γυμνάσιο και στις πρώτες λυκειακές τάξεις, με την πρόφαση ότι μόνο έτσι θα καταφέρουν να γράψουν καλά στις Πανελλήνιες και να περάσουν στο πανεπιστήμιο.
Απέναντι στον συγκεντρωτισμό και στον παιδαγωγικό αυταρχισμό –ασύγγνωστο για ευρωπαϊκό δημοκρατικό κράτος– που διέπει έως σήμερα το μάθημα της Ιστορίας (μοναδικό σχολικό εγχειρίδιο, ασφυκτική και κεντρικά επιβαλλόμενη διδακτέα ύλη, εξαναγκασμός των μαθητών όχι μόνο να απομνημονεύουν πληροφορίες, αλλά και να ενστερνίζονται αποκλειστικές ερμηνείες), αντιτάξαμε ένα πρόγραμμα που εμπιστεύεται τους εκπαιδευτικούς και σέβεται τους μαθητές. Γι’ αυτό προνοήσαμε να υπάρχει ελευθερία στη διαχείριση του διδακτικού χρόνου, δυνατότητα επιλογής θεματικών φακέλων και, κυρίως, ερωτήματα ανοικτά που επιδέχονται πολλαπλές απαντήσεις και ερμηνείες.
Υιοθετώντας τα πιο αναγνωρισμένα στη σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία σχήματα για την ιστορική σκέψη και συνείδηση, αφενός επιδιώξαμε να θεραπεύσουμε σοβαρές μαθησιακές αδυναμίες, που αφορούν την αντίληψη του ιστορικού χρόνου και τη γλωσσική έκφραση, και αφετέρου να τους ενθαρρύνουμε να ασκηθούν στη διασταύρωση και ορθολογική ερμηνεία των ιστορικών πηγών, ώστε να αντιληφθούν τη σημασία της τεκμηρίωσης. Μόνο με τέτοιου είδους δεξιότητες θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν ως σκεπτόμενοι πολίτες σε έναν κόσμο όπου μαίνονται οι θεωρίες συνωμοσίας, σε πολλές από τις οποίες η Ιστορία διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.
* Ο κ. Αγγελος Παληκίδης είναι επίκουρος καθηγητής Διδακτικής της Ιστορίας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Πηγή: kathimerini.gr
