Σύγχρονος αλλά και με πλούσια ιστορία ο νομός Λάρισας μπορεί να εκπλήξει τον επισκέπτη με τα πανέμορφα ορεινά και παραθαλάσσια τοπία, τα μνημεία, αλλά και το εξαιρετικό φαγητό που θα ικανοποιήσει και τα πιο απαιτητικά γούστα.
Η Λάρισα, η πρωτεύουσα της Θεσσαλίας με τη μακραίωνη ιστορία που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον ποταμό Πηνειό, διαθέτει πολλά σημαντικά μνημεία της αρχαιότητας, της βυζαντινής και της οθωμανικής περιόδου, αλλά και έντονη νυχτερινή ζωή. Παρότι είναι περισσότερο γνωστός για τον κάμπο του, ο νομός έχει μοναδική ποικιλομορφία τοπίου, καθώς από τον Όλυμπο, τον Κίσσαβο και τα Τέμπη μπορεί κανείς μέσα σε λίγη ώρα να βρεθεί στα περίπου 50 χιλιόμετρα ακτογραμμής, περνώντας στο ενδιάμεσο από όμορφους οικισμούς, φαράγγια, λίμνες και το Δέλτα του Πηνειού.
Η πόλη της Λάρισας
Ίσως το πιο ιστορικό σημείο της πόλης είναι ο λόφος του Αγίου Αχίλλειου (ο προστάτης της Λάρισας), ένα μέρος που κατοικείται ήδη από τη Νεολιθική περίοδο. Κατά τη διάρκεια της κλασικής περιόδου αποτελούσε την ακρόπολη της Λάρισας, ενώ σήμερα είναι γνωστό με την ονομασία «Φρούριο». Οι Βυζαντινοί έχτισαν στην ίδια θέση φρούριο, στα πρώτα χρόνια της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Σήμερα, διασώζεται στον λόφο η κλειστή-σκεπαστή, τουρκική αγορά (μπεζεστένι) του 15ου αι., χτισμένη με υλικά από τα προηγούμενα κτίσματα. Στη νότια πλευρά του λόφου μπορούμε να επισκεφτούμε το Α΄ Αρχαίο Θέατρο, του οποίου η χωρητικότητα υπολογίζεται σε 10.000 άτομα. Πολύ κοντά σε αυτό, το αναστυλωμένο μικρότερο αρχαίο θέατρο φιλοξενεί παραστάσεις αρχαίου δράματος.
Από το Αρχαίο Θέατρο μπορεί κανείς να συνεχίσει την περιήγησή του στην Οδό Βενιζέλου και να εξερευνήσει το ιστορικό κέντρο της πόλης. Μερικές δεκάδες μέτρα πιο πέρα θα συναντήσει το Μεγάλο Οθωμανικό Λουτρό (Buyuk Hamam), ένα επίμηκες κτίσμα με δύο τρούλους, το οποίο ακολουθεί τη βασική μορφή της κάτοψης του μνημειώδους τύπου των δημόσιων οθωμανικών λουτρών, με χώρους που διατάσσονται γραμμικά κατά μήκος του άξονα ανατολής-δύσης. Λίγο πιο κάτω, στο ύψος της οδού Παπαφλέσσα, βρίσκεται το Μπαϊρακλί Τζαμί (τέμενος), ενώ παραδίπλα, στην οδό 31ης Αυγούστου απέναντι από την πλατεία Μπλάνα, ο επισκέπτης θα συναντήσει το Γενί Τζαμί, όπου στεγάζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο Λάρισας.
Στα σημαντικά αξιοθέατα συγκαταλέγεται η Παλαιοχριστιανική Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου, που κτίσθηκε τον 6ο αιώνα πάνω στον τάφο του αγίου και η οποία διατηρείται στο επίπεδο της θεμελίωσης και κοσμείται με ψηφιδωτά δάπεδα, τα παλαιοχριστιανικά λουτρά, το βυζαντινό νεκροταφείο και ο Μύλος του Παπά, ένα ανακαινισμένο βιομηχανικό συγκρότημα αλευροποιίας, που ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική του και έχει κηρυχτεί διατηρητέο μνημείο από το υπουργείο Πολιτισμού.
Κατηφορίζοντας την οδό Βενιζέλου προς τη βόρεια πλευρά της πόλης, βρίσκεται ο μεγαλοπρεπής μητροπολιτικός ναός του Αγίου Αχιλλείου, μπροστά από τον οποίο ρέει φιδωτά ο Πηνειός ποταμός. Μετά την κεντρική γέφυρα του Πηνειού, τη γέφυρα των Πηνειάδων Νυμφών, ο επισκέπτης θα βρει την πιο όμορφη γωνιά της πόλης, το πάρκο του Αλκαζάρ. Ένα πανέμορφο και καταπράσινο αστικό άλσος αναψυχής με πολλά δέντρα, λουλούδια, ανοιχτούς χώρους άθλησης και ψυχαγωγίας και υπαίθριο θέατρο χωρητικότητας 2.500 ατόμων. Απέναντι από το πάρκο, στο δρόμο προς Τύρναβο, ανακαλύφθηκε χάρη σε μια πλημμύρα του Πηνειού στα 1826 το μνημείο του Ιπποκράτη, ο οποίος έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη Λάρισα.
Πάνω από το ποτάμι υπάρχουν πεζογέφυρες που ενώνουν τις δύο όχθες του Πηνειού, ποδηλατόδρομοι, παγκάκια, καλαίσθητα φωτιστικά και το Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης, ένα θαυμάσιο έργο του Λαρισαίου γλύπτη Φιλολάου Τλούπα.
Στο εμπορικό κέντρο της Λάρισας αναπτύσσεται σε ένα εκτεταμένο δίκτυο πεζοδρομημένων οδών, όπου μπορεί κανείς να συνδυάσει μία χαλαρή βόλτα με καφέ και φαγητό, σε μία από τις πολλές ταβέρνες με τους εκλεκτούς μεζέδες και τις παραδοσιακές γεύσεις της θεσσαλικής κουζίνας. Η Λάρισα είναι επίσης μια πόλη ιδανική για ποδήλατο, που μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει για βόλτα και περιήγηση στα παλαιά αρχοντικά με την εξαιρετική αρχιτεκτονική.
Αμπελάκια, το ιστορικό αρχοντοχώρι
Πριν από την είσοδο στην Κοιλάδα των Τεμπών, στις βορειοδυτικές πλαγιές της Όσσας, βρίσκεται ένα από τα ομορφότερα χωριά της Θεσσαλίας, τα Αμπελάκια, που συνδυάζουν παράδοση, ιστορία και φύση με ένα ξεχωριστό τρόπο. Ακόμη και σήμερα είναι εμφανές ότι το χωριό γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση κατά το παρελθόν κάτι που οφείλεται στην ίδρυση του πρώτου εμπορικού συνεταιρισμού παγκοσμίως, την «Κοινή Συντροφία Αμπελακίων», που είχε ως κύρια ασχολία τη βαφή νημάτων με χρώμα που παρήγαγαν από την επεξεργασία ενός φυτού της περιοχής, το ριζάρι. Ο συνεταιρισμός διέθετε συνολικά 24 εργαστήρια, πλυντήρια και βαφεία, όπου γινόταν η επεξεργασία και η παραγωγή του τελικού προϊόντος. Στη συνέχεια τα βαμμένα νήματα εξάγονταν στο εξωτερικό. Μάλιστα, ο συνεταιρισμός διέθετε 22 αντιπροσωπείες πώλησης σε τρεις Ηπείρους, κάτι πρωτοποριακό για την εποχή και διεθνώς.
Τα εναπομείναντα αρχοντικά των Αμπελακίων θυμίζουν τη «χρυσή εποχή» του παρελθόντος, όπου η ανάμειξη τοπικών με δυτικά στοιχεία δημιούργησε μία από τις πιο ιδιόμορφες και ενδιαφέρουσες μορφές της λαϊκής μας τέχνης. Στα Αμπελάκια υπάρχουν σήμερα 17 αρχοντικά, εκ των οποίων τα δύο αποτελούν περιουσία του Υπουργείου Πολιτισμού. Χτίστηκαν όλα, στα τέλη του 18ου με τις αρχές του 19ου αι. Το πιο αξιόλογο είναι το σπίτι του Γεωργίου Σβάρτς (Μαύρου), προέδρου της «Κοινής Συντροφίας», που λειτουργεί σαν μουσείο. Πρόκειται για μεγάλο τριώροφο οικοδόμημα χτισμένο το 1787, με πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο, κατασκευασμένο από μακεδονίτικα συνάφια τεχνιτών. Οι δύο πρώτοι όροφοι είναι λιθόκτιστοι με χονδρούς τοίχους και λίγα ανοίγματα. Ο πάνω όροφος είναι ελαφρύς, με πολλά παράθυρα και προεξέχοντα σαχνισιά σε κάθε του πρόσοψη. Το πλουσιότερο δωμάτιό του είναι «του αετού», που έχει έναν ανάγλυφο δικέφαλο αετό πάνω από την πόρτα και ακόμη έναν στην κορυφή του τζακιού.
Το χωριό έχει κηρυχθεί διατηρητέο για το σύνολο της αρχιτεκτονικής του κληρονομιάς και προσφέρει καταπληκτική θέα στη κοιλάδα των Τεμπών και του θεσσαλικού κάμπου. Αξίζει κανείς επίσης να επισκεφτεί το Λαογραφικό Μουσείο, το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης και την Αγία Παρασκευή, την κεντρική εκκλησία του χωριού.
Ραψάνη
Ένας ιστορικός οικισμός, χτισμένος στους πρόποδες του Κάτω Ολύμπου, σε υψόμετρο 500 μέτρων από τη θάλασσα, με πανοραμική θέα στο Αιγαίο. Οι έξι νερόμυλοί της που χρονολογούνται από το 12ο ώς τον 13ο αιώνα, αποδεικνύουν ότι η Ραψάνη υπήρξε μια ακμάζουσα βυζαντινή πόλη με περισσότερα από 900 χρόνια ιστορία. Τον 17ο και 18ο αιώνα η σηροτροφία, η υφαντουργία (αλατζάδες) και η αμπελουργία κάνουν τη Ραψάνη την πιο λαμπρή και την πιο εμπορική πόλη του Ολύμπου. Ακόμη και σήμερα, όμως, το χωριό διατηρεί μέρος της ζωντάνιας του, λόγω του ξακουστού ομώνυμου κόκκινου κρασιού.
Από το «μπαλκόνι» του χωριού, όπου δεσπόζει το Ρολόι από το 1985, θα απολαύσετε θέα στο δάσος Αγίων Θεοδώρων. Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το Μουσείο Οίνου και Αμπέλου Ραψάνης, αλλά και το γραφικό εξωκλήσι των Αγίων Θεοδώρων, που βρίσκεται περίπου τρία χιλιόμετρα έξω από το χωριό.
Αγιά και Μεταξοχώρι
Η Αγιά είναι χτισμένη σε υψόμετρο 200 μ. στις υπώρειες του Κισσάβου, 37 χλμ. από τη Λάρισα. Στην περιοχή ρέει ο Άμυρος ποταμός, που πηγάζει από τον Κίσσαβο, διασχίζει το Δώτιο πεδίο και χύνεται στη λίμνη Κάρλα. Τις όχθες του ποταμού ενώνουν τρία λιθόκτιστα γεφύρια εντός τις Αγιάς. Στον παλιό δρόμο Αγιάς-Αγιοκάμπου, στο Μεγάλο Ρέμα, στέκεται το εντυπωσιακό πέτρινο γεφύρι του Αλλαμάνου το οποίο κατασκευάστηκε το 1858, ώστε να καταστεί δυνατή η επικοινωνία της πόλης με τα παράλια.
Στην Αγιά με τα γραφικά σοκάκια, τα αρχοντικά και τις νεοκλασικές οικίες διασώζεται αξιόλογων θρησκευτικών μνημείων της μεταβυζαντινής κυρίως περιόδου. Σημαντικά μνημεία αποτελούν οι Μονές των Αγίων Αναργύρων και των Εισοδίων της Θεοτόκου – Αγ. Παντελεήμονος. Τη Μονή των Αγίων Αναργύρων, που ιδρύθηκε το 1588 και βρίσκεται 3 χλμ. από την Αγιά προς τα παράλια, μέσα σε πλούσια βλάστηση με ρέμα και πλατάνια, μπορείτε να την επισκεφθείτε για να παρακολουθήσετε τις Ακολουθίες. Πρόκειται για το ένα από τα δύο εναπομείναντα μοναστήρια που εντάσσονταν στο όρος Κελίων (συγκρότημα μοναστηριών και ασκηταριών: 11ος – 14ος αιώνας). Η Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου -Αγίου Παντελεήμονος βρίσκεται 4 χλμ. έξω από την Αγιά, στο δρόμο για Μελιβοία και ανεγέρθηκε το 1292 όταν αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Αλέξιος Κομηνός.
Αξίζει να επισκεφθείτε το αρχοντικό Αλεξούλη, το οποίο χρονολογείται από το 18ο αι. και λειτουργεί σήμερα ως Μουσείο (κατόπιν συνεννόησης).
Μόλις 1,5 χλμ. από την Αγιά βρίσκεται τo Μεταξοχώρι (παλαιότερη ονομασία Ρέτσιανη ή Μελίσσι), παραδοσιακός οικισμός, γνωστός για την παραγωγή μεταξιού. Στην περιοχή έχουν βρεθεί επιτύμβιες στήλες από τα ρωμαϊκά και τα ελληνιστικά χρόνια, ενώ λέγεται ότι ο Κοσμάς ο Αιτωλός μίλησε στους κατοίκους το 1765 (σύμφωνα με σχετική σημείωση σε εκκλησιαστικό βιβλίο του χωριού) και στο μέρος αυτό, στη θέση «Κεραμίδι», φύτρωσε ανάμεσα στον βράχο ένα δέντρο, η «Γκαβτζιά».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα παλιά αρχοντικά σπίτια και οι μονές που περιστοιχίζουν το χωριό. Εντυπωσιακό στοιχείο είναι πως μέσα στο Μεταξοχώρι και γύρω του υπάρχουν 12 βυζαντινές εκκλησίες. Ξεχωρίζει ο Άγιος Νικόλαος με τον ασημένιο τρούλο και το παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους, η Αγία Παρασκευή και το παλιό υδραγωγειομοναστήρι των Εισοδίων της Θεοτόκου, κτισμένο τον 18ο αιώνα με ξυλόγλυπτο τέμπλο, τα κελιά του οποίου χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή κουκουλιών μεταξοσκώληκα από τους Φαβρ και την οικογένεια Τζήμερου. Επίσης, η μονή του Αγίου Ευσταθίου, όπου σώζεται τμήμα παλιού υδραγωγείου με οχτώ καμάρες, μέσω του οποίου οι μοναχοί μετέφεραν νερό με πήλινους υδροσωλήνες, από την πηγή «Παπά Αλεβίζη».
Χάρη στην γραφικότητά του, το ωραίο του κλίμα, την ιστορία του και τα φιλόξενα αισθήματα των κατοίκων του, έχει γίνει πόλος έλξης πολλών ανθρώπων της διανόησης και του καλλιτεχνικού κόσμου, γι’ αυτό αποκαλείται ως «χωριό των καλλιτεχνών».
Αξίζει τον κόπο να κάνετε μία στάση στο Πολιτιστικό Κέντρο και βέβαια στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ σας και τα τοπικά εδέσματα κάτω από τη σκιά των επιβλητικών πλατάνων και δίπλα στον ποταμό Άμυρος.
Φάρσαλα, η γενέτειρα του Αχιλλέα
Τα Φάρσαλα είναι πόλη ονομαστή για τον χαλβά της, όμως λίγοι γνωρίζουν τη σημαντική της ιστορία. Τα σημερινά Φάρσαλα είναι χτισμένα επάνω στην αρχαία Φθία, την πρωτεύουσα του βασιλείου των Μυρμιδόνων και γενέτειρα του Αχιλλέα. Είναι η πόλη στην οποία εμφανίζονται οι πηγές του Ενιππέα ή Φαρσαλιώτη ή Απιδανού ποταμού, στα νερά του οποίου η Θέτις έβρεχε τον γιο της, κρατώντας τον από τη φτέρνα, για να τον κάνει αθάνατο.
Στην καρδιά της κωμόπολης των Φαρσάλων σώζονται ίχνη της προϊστορικής εποχής, καθώς και ένας θολωτός τάφος του 6ου αιώνα, χτισμένος επάνω από μυκηναϊκό θαλαμοειδή τάφο, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε ως τα ελληνιστικά χρόνια. Επίσης, σε αρκετά σημεία της πόλης συναντά κανείς επιβλητικά υπολείμματα του αρχαίου τείχους, καθώς και τις πηγές του Απιδανού ποταμού.
Επίσης, 1 χλμ. βορειοδυτικά της πόλης, στη θέση Καράπλα, στο Νυμφαίο σπήλαιο, βρισκόταν το ιερό των Νυμφών και του Πανός. Η ακρόπολη των Φαρσάλων σώζει υπολείμματα τείχους και δεξαμενών, κυρίως των βυζαντινών χρόνων, αλλά και σπαράγματα του κλασικού τείχους. Όμως, και η γύρω από τα Φάρσαλα περιοχή δεν στερείται ενδιαφέροντος. Λίγο πιο έξω από τα Φάρσαλα, έχουν βρεθεί ίχνη παλαιολιθικού οικισμού, στη θέση Χτούρι, ένα λόφο στον οποίο σήμερα ξεχωρίζει η μυκηναϊκή του ακρόπολη, όπως και ο λόφος του Ναρθακίου.
Τύρναβος, η πρωτεύουσα του τσίπουρου
Ο Τύρναβος, μια από τις μεγαλύτερες πόλεις της Λάρισας, είναι διάσημος για το τσίπουρο, το ούζο και για το κρασί του. Η περιοχή είναι σήμερα αμιγώς οινοπαραγωγική, όμως η πόλη άκμασε τον 18ο αιώνα χάρη στη βιοτεχνία κόκκινης βαφής υφασμάτων και την κατασκευή μεταξωτών και αλατζάδων. Τα διάσημα «σταμπωτά» του Τυρνάβου, τα καναπελίκια, οι μπερντέδες, τα παπλώματα και τραπεζομάντιλα πέρα από χρηστικά ήταν και πραγματικά έργα τέχνης.
Το τοπίο που περιβάλλει τον Τύρναβο είναι πανέμορφο, με ποτάμια, πέτρινα γεφύρια, πύργους και πολύ πράσινο. Θα θαυμάστε τα παλιά παραδοσιακά σπίτια και τις υπέροχες τοιχογραφίες και κειμήλια που θα βρείτε στις ιστορικές εκκλησίες της πόλης. Επίσης, το τούρκικο χαμάμ με την γυάλινη θολωτή στέγη που στέκει εκεί από το 1425, ένα από τα ενδιαφέροντα αξιοθέατα της περιοχής, παρόλο που δεν σώζεται σε καλή κατάσταση.
Στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης του Τυρνάβου θα μάθετε όλη την διαδικασία απόσταξης του τσίπουρου και θα γνωρίσετε τα απαραίτητα εργαλεία. Αξίζει σίγουρα να επισκεφτείτε και τη γέφυρα του Τιταρήσιου ποταμού.
Μια μικρή εξόρμηση που μπορείτε να οργανώσετε με ορμητήριο τον Τύρναβο είναι προς τη λίμνη Μάτι Τυρνάβου, τη μοναδική φυσική λίμνη της Θεσσαλίας με πολύ σημαντικό οικοσύστημα, με πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Στην περιοχή υπάρχει και μία τεχνητή λίμνη, η Βρύση Τυρνάβου που αποτελεί χώρο αναψυχής των κατοίκων των γύρω περιοχών, αλλά και πολύ σημαντικό υδροβιότοπο – σταθμό αποδημητικών πουλιών.
Πηγή: voria.gr
